Op de vraag hoe het zit met de houdbaarheidstermijn van het gebruik van hout in de bouw antwoordt Norbert Schotte met een simpel: “Ga eens naar de grachtenpanden in Amsterdam”. Die op houten palen gebouwde panden staan er al eeuwen en zullen het dus ook nog wel een tijdje volhouden, zo wil hij maar zeggen.
Hout en andere natuurlijke producten zijn de toekomst voor de bouwsector. Schotte ziet weinig beren op de weg richting meer houtbouw in de toekomst. “Met houtbouw zijn we niet met een revolutie bezig. We zijn het alleen verleerd. In mooie termen: we moeten vooruit naar vroeger. We kunnen het wel.”
Schotte is één van de drie panelleden bij de Meet Up in de Centrale Bibliotheek in Utrecht over de Tegenlicht-aflevering ‘Bouwen met de boer’. Hij zit er als ‘activator bouw’ van Building Balance. Die organisatie moet namens een fors aantal ministeries (LVVN, BZK, EZ, KGG, VRO, IenW) de Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB, november 2023) mede uitvoeren. In dat plan van voormalig huisvestingsminister Hugo de Jonge is 200 miljoen euro beschikbaar gesteld om in 2030 dertig procent van de nieuwe woningen te bouwen met dertig procent biobased materialen.
Keten
Met het aantreden van het kabinet-Schoof is de NABB vooralsnog overeind gebleven, vertelt Schotte. Building Balance, met afdelingen in vrijwel alle provincies, groeit zelfs fors door. “We zijn vorig jaar begonnen met vijf mensen, vorige week zaten we met zeventig.” De belangrijkste taak van Building Balance is het opschalen van de zogeheten ‘keten’. Daarmee wordt bedoeld het opzetten van een compleet nieuwe productieketen voor biobased bouw: minder beton en staal, meer hout, hennep, vlas, bamboe en olifantsgras. Dus van plant naar pand, van boer naar bouwer.
Daarom zitten Marije Klever en Malika van de Weerd naast Schotte op de bank. Klever is melkveehouder en hennepteler in De Meern. Van de Weerd is duurzaamheidsmanager bij gebiedsontwikkelaar AM die onder meer de toekomstige duurzame buurt Leeuwepoort in Utrecht ontwikkelt. Zij vormen min of meer, kort door de bocht, het begin (boer) en het eind (bouwer) van de keten die in enkele jaren (er is haast bij) moet worden opgebouwd.
Pionieren
Klever en Van de Weerd werken zelf samen in een van de vele initiatieven richting biobased bouwen die de afgelopen jaren in het hele land al zijn opgebloeid. Zo pacht Klever grond bij gebiedsontwikkelaar AM van Van de Weerd om als veehouder (Klever: “ik houd van koeien”) te pionieren met de teelt van hennep.
Helaas met matig succes tot nu toe. Door de droogte van vorig jaar en de nattigheid van dit jaar zijn de opbrengsten tegengevallen, verzucht Klever. Toch is ze van plan door te gaan met pionieren. Ze refereert aan de uitzending die een uur eerder in herhaling is getoond. “Ik vond het in de uitzending wel heel mooi dat je ook bamboe hebt. Ik dacht dus: wij zijn dus thuis ook nog niet uitgepionierd. Misschien was hennep het wel niet en moeten we nog eens ergens anders naar kijken dat beter bij die veenweidegronden past. Wij vinden het ook leuk om nieuwe dingen uit te proberen.”
Klimaatpositief
Als bouwer geeft Van de Weerd alle ruimte aan boer Klever. Van de Weerd: “We hebben als AM de ambitie om in 2035 klimaatpositief te zijn. Wij denken dat wij de impact van materialen kunnen minimaliseren door meer biobased te gaan bouwen. We hebben ook gronden in bezit waar we op dit moment niets mee doen. Die gronden verpachten we aan boeren, onder anderen aan Marije. Toen kwam ook het idee op ‘kunnen we niet iets met die gronden doen?’. Wij zijn zelf geen boer. Wij stellen geen eisen dat de hennep zo en zo hoog moet worden. ”
In het publiek zit ook de vriend van Klever, Hessel van der Meer. Hij is bij de onderneming van Klever verantwoordelijk voor de hennepteelt. Als (gelijktijdige) bedrijfsleider van een loonbedrijf kijkt Van der Meer ook altijd naar ontwikkelingen in de maatschappij. Van der Meer: “Ik zie dat de agrarische sector aan het veranderen is, veranderen moet. Dat er een bouwsector is die aan het veranderen is en veranderen moet. Ik vind dat je op zoek moet naar datgene waar je elkaar in kunt vinden.”
Vanaf de bank haakt Schotte daar gretig op in. “Dat vind ik wel mooi. Net werd ook al de polarisatie aangewakkerd tussen landbouw en bouw. Wat wij juist met elkaar creëren is dat we een gezamenlijke inspiratiebron met elkaar zijn. Het is nu met stikstof, maar het is ook op het gebied van klimaat. In 2027 gaat de Kaderrichtlijn Water in. Dat gaat impact hebben voor zoals de landbouw als de bouw. We liggen dichter bij elkaar dan we denken.”
Regie?
Hoe dicht boer en bouwer volgens Schotte dan ook bij elkaar mogen liggen: wordt er niet vooral naar elkaar gekeken bij de opschaling van de keten? Ik doe niets tot jij iets doet. Spring jij maar als eerste in de sloot, dan spring ik wel achter je aan… De vraag rijst: is er regie, of zou iemand de regie moeten nemen, bijvoorbeeld de politiek?
Schotte reageert direct. “Building Balance heeft de regie met wat er aan wet- en regelgeving nodig is. Als het om de projecten en de keten gaat, dan heeft de keten zelf de regie. In dit mooie voorbeeld hebben Malika en Marije samen de regie. Dan moet je Building Balance als een buitenboordmotor zien, weliswaar elektrisch deze tijd, die kan stimuleren op het gebied van brandcertificering en testen (brandveiligheid en goedkeuring van nieuwe bouwmaterialen zijn een langlopende, slepende kwestie in de opbouw van de nieuwe keten, red.). Dan is het niet handig dat één boer of één bouwer zegt: wij gaan dat onderzoek uitvoeren. Dan zeggen wij: dat kunnen wij bekostigen, op één voorwaarde: dat het niet alleen voor AM is, maar dan moet het voor alle ontwikkelaars beschikbaar zijn.”
Van de Weerd beaamt de eigen verantwoordelijkheid van de keten. “De regie gaat ook over samen de investering dragen. Dat heeft Marije vanaf het begin aangegeven: jullie hebben als ontwikkelaar ambitie, ik heb die ook wel, maar dan ga ik niet alle risico’s dragen, dan moeten we dat echt samen doen.”
Cultuurverandering
Maar Schotte wijst toch ook naar de sector die hij zelf als ‘activator bouw’ bij Building Balance een schop onder z’n hol wil geven, cultuurverandering dus: “Er zijn slimmeriken bezig met de vraag hoe je meer feminiteit in de sector krijgt. De bouw is een hele masculiene-naar-binnen-gekeerde-geldgedreven-risicomijdende sector.”
De hele Tegenlicht Meet Up Utrecht:
Laat een reactie achter